Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB), Osmanlı’nın 1700-1917 dönemlerine ilişkin topraklarını gösteren haritaları, zaman ve coğrafya açısından ele alarak anlatan, içerisinde güçlü metinlerin de yer aldığı önemli bir eser olan ‘Tarihî Rus Haritalarında Osmanlı Devleti (1700-1917)’ adlı kitabı yayınladı.

Proje yöneticiliğini Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Fahri Solak yaptığı yaklaşık 235 sayfa metinden ve 208 harita ile plandan oluşan, toplam 443 sayfalık kitabın metni Prof. Dr. Mikhail Bashanov tarafından kaleme alınırken eserin Türkçeye çevirisini ve yayıma hazırlamasını da Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu yaptı.

Kitapta, Rusya’nın Moskova ve St. Petersburg kentlerindeki devlet arşivleri, müze ve kütüphanelerde bulunan yaklaşık 200 adet en değerli harita ile topografik planı yer alıyor. Bunlar arasında Osmanlı Devleti’nin genel coğrafya haritaları, Osmanlı’nın çeşitli bölgelerinin haritaları, Türk şehir, liman ve kalelerin planları öne çıkıyor. Eserin metin kısmında ise Rusya’da coğrafya ve haritacılık biliminin gelişimi ile Rusya’da Osmanlı’ya dair haritaları hazırlama süreci ayrıntılı olarak ele alındı.

Kitapta yer alan erken tarihli haritaların büyük bir kısmı, el yazması hâlinde olup, Osmanlı’da görev yapan Rus yetkililerin jeodezi, topografya ve hidrografi alanlarında yaptıkları çalışmalar sonucunda ortaya çıktı. Söz konusu haritaların büyük bir kısmı ilk defa bu kitapla yayımlanıyor. Kitapta bulunan daha geç tarihli haritalar ise basılı olsa da “gizli” ibaresine sahip olduklarından dolayı araştırmacılar tarafından pek bilinmiyor. Dolayısıyla bu harita ve planların yayımlanması, hem genel olarak Osmanlı tarihi araştırmalarına hem de Türkiye’de haritacılık alanındaki boşluğun doldurulmasına önemli katkıda bulunacak.

Eserin metin kısmında, Rusya’da Coğrafya Bilimi ve 1750 Yılına Kadar Osmanlı Haritalarının İlk Örnekleri, Osmanlı-Rus Savaşı Sırasında Rusya Haritacılığı, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun “Dört Köşesinin” Haritasının Çıkartılması, Balkanlar, Kırım ve Kafkasya, Akdeniz, Rus Diplomatik Misyonları ve Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki Toprakları ile İstanbul’un Haritalarının Hazırlanması, Bir Sistem Olarak Haritacılık: Rusya Genelkumay Başkanlığı ve Askerî Topograflar Dairesi (1800-1828), Savaş Alanı Haritacılığı: 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı, General Neydgardt’ın Projesi: Anadolu ve Yakın Doğu’daki Osmanlı Topraklarının Haritalandırılması (1833-1835), Rus Askerî Hidrografya Uzmanlarının Osmanlı İmparatorluğu’nda Yürüttükleri Haritacılık Faaliyetleri, Sınırlar ve Haritalar: Osmanlı-İran Sınırını Belirleme Sürecinde, (1842-1852) Rusların Haritacılık Çalışmaları, Osmanlı İmparatorluğu’nda Avrupa Ülkelerinin, “Haritacılık Yarışı”, P. A. Çihaçov ve Rusların Osmanlı İmparatorluğu’nu Coğrafî Açıdan Araştırmaları, Rusların Osmanlı Devleti’ni Haritalandırma Çalışmalarının Sivil Boyutu, Balkan Projesi: Rusya’nın Avrupa Türkiyesi Haritasını Hazırlaması (1876) ve Kafkasya Askerî Topografya Dairesi ve Asya Türkiyesi gibi başlıklar yer alıyor.

Haritalar olarak ise, Osmanlı Devleti’ne Dair Genel Haritalar, Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki Toprakları, Osmanlı Devleti’nin Asya’daki Toprakları, İstanbul ve Boğazlar, Deniz Haritaları, Şehir ve İstihkâmların Planları ve Tematik Haritalar bulunuyor.

Kitabın Tam Metin PDF’si için tıklayın: Tarihi-Rus-Haritalarinda-Osmanli-Devleti-1700-1917.pdf

16.08.2023